Endometrioza, choć rozwija się powoli, może mieć zróżnicowany przebieg, często skąpoobjawowy lub nawet bezobjawowy, co utrudnia jej wcześniejsze rozpoznanie. Pierwszym sygnałem, który może wskazywać na obecność endometriozy, jest ból. Jest to najczęstsza przyczyna dolegliwości bólowych w miednicy mniejszej, skłaniający do wizyty u ginekologa. Dolegliwości bólowe towarzyszące endometriozie przybierają różne formy, takie jak ból okresowy, przechodzący w ból ciągły, bolesne miesiączki, bolesne współżycie, bolesne oddawanie moczu czy dyskomfort związany z wypróżnianiem.
Choroba manifestuje się także poprzez obfite krwawienia miesiączkowe i zaburzenia cyklu menstruacyjnego, a także plamienia lub krwawienia acykliczne. Pacjentki często zgłaszają dolegliwości bólowe w okolicy krzyżowej, dysfunkcje dolnego odcinka układu pokarmowego i zaburzenia czynności układu moczowego. Niepłodność oraz problemy z zajściem w ciążę są również charakterystycznymi objawami endometriozy. Warto zauważyć, że endometrioza może prowadzić do poważnych konsekwencji psychicznych, takich jak stany lękowe, depresja czy poczucie osamotnienia. Nasilenie objawów endometriozy oraz ewentualne powikłania zależą od wielu czynników, takich jak wielkość i lokalizacja zmian patologicznych.
Z powodu różnorodności objawów i skomplikowanej natury schorzenia, diagnostyka endometriozy wymaga holistycznego podejścia. Przede wszystkim istotny jest szczegółowy wywiad z pacjentką i dokładna charakterystyka objawów. Badanie fizykalne, wykonane przez doświadczonego ginekologa może ujawnić obecność bolesnych guzków, zwłaszcza w obszarze miednicy. Z kolei metody obrazowania, takie jak ultrasonografia transwaginalna czy rezonans magnetyczny, pozwalają na wizualizację zmian strukturalnych spowodowanych endometriozą, takich jak torbiele czy blizny.
Jedną z najskuteczniejszych metod diagnostycznych jest laparoskopia, czyli zabieg chirurgiczny umożliwiający bezpośrednie obejrzenie i potwierdzenie obecności endometriozy. Podczas laparoskopii można również przeprowadzić biopsję w celu potwierdzenia rozpoznania. Mimo braku jednoznacznych markerów laboratoryjnych dla endometriozy, wskazane są również badania krwi, które mogą być pomocne w wykluczeniu innych schorzeń oraz ocenie ogólnego stanu zdrowia pacjentki.