USG ciąży I trymestr (11-13 tyg.)

Ultrasonografia w ciąży to nieinwazyjna metoda obrazowania, która pozwala na uzyskanie wizualizacji narządów wewnętrznych, w tym także rozwijającego się płodu, za pomocą fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości. W pierwszym trymestrze (11-13 tydzień) celem USG jest ocena prawidłowego rozwoju ciąży, w tym monitorowanie wzrostu i anatomii płodu, sprawdzenie czynności serca oraz ocena ryzyka wystąpienia wad genetycznych, takich jak zespół Downa, zespół Edwardsa czy zespół Pataua.

W tym okresie ciąży badanie USG pełni także rolę diagnostyczną, pozwalając na potwierdzenie ciąży, lokalizacji jaja płodowego (czy jest w macicy, a nie w jajowodzie), a także umożliwia ocenę w kontekście wczesnej diagnostyki wad genetycznych.

W pierwszym trymestrze ciąży (11-13 tydzień) najczęściej wykonuje się tzw. USG przezbrzuszne, choć w niektórych przypadkach, szczególnie w przypadku otyłości lub trudności z uzyskaniem wyraźnego obrazu, stosuje się USG przezpochwowe. USG przezbrzuszne polega na nałożeniu na brzuch pacjentki specjalnego żelu, który umożliwia przenikanie fal ultradźwiękowych przez skórę i tkanki.

Podczas badania lekarz przesuwa sondę ultradźwiękową po brzuchu, uzyskując obraz na ekranie. USG pozwala na ocenę wielu parametrów, takich jak:

-Bicie serca płodu
-Rozwój narządów wewnętrznych płodu
-Wymiary ciała płodu, takie jak długość ciemieniowo-siedzeniowa (CRL), które pozwalają na określenie wieku ciążowego
-Grubość kołnierza nuchalnego (pomiar fałdu skórnego w okolicy karku płodu)
-Lokalizacja łożyska i jego prawidłowy rozwój

Badanie USG w 11-13 tygodniu ciąży może być wykonywane z różnych powodów. Poniżej przedstawiono najczęstsze wskazania do jego przeprowadzenia:

a) Potwierdzenie ciąży

USG w 11-13 tygodniu jest jednym z podstawowych badań służących do potwierdzenia prawidłowego rozwoju ciąży i lokalizacji zarodka w macicy. Jest to szczególnie istotne, jeżeli pacjentka zgłasza nieregularne cykle menstruacyjne lub inne niejasności dotyczące terminu poczęcia.

b) Ocena prawidłowego rozwoju płodu

Badanie umożliwia ocenę ogólnego stanu płodu, w tym wymiarów ciała, obecności bicia serca, a także wczesnego rozwoju narządów. Dzięki USG w tym okresie można także wykryć ewentualne problemy z rozwojem płodu, np. opóźnienie wzrostu.

c) Ocena ryzyka wad genetycznych

W USG wykonywanym w 11-13 tygodniu ciąży można przeprowadzić tzw. screening genetyczny, który obejmuje pomiar kołnierza nuchalnego. Grubość tego fałdu skórnego w okolicy karku płodu może wskazywać na ryzyko wystąpienia wad genetycznych, takich jak zespół Downa.

d) Określenie wieku ciążowego

USG jest także narzędziem wykorzystywanym do określenia dokładnego wieku ciążowego, co ma duże znaczenie w kontekście ustalania przewidywanego terminu porodu.

e) Monitorowanie liczby zarodków

Badanie pozwala także określić liczbę zarodków w przypadku ciąż mnogich (bliźniaczych, trojaczych).

f) Ocena stanu zdrowia matki

Choć głównie koncentruje się na stanie płodu, USG w tym okresie pozwala także na ocenę stanu narządów rozrodczych matki, w tym stanu łożyska i jajników.

USG w ciąży jest metodą bardzo bezpieczną i nie ma praktycznie żadnych przeciwwskazań do jego wykonywania w pierwszym trymestrze. Niemniej jednak, w niektórych sytuacjach, jak np. u kobiet z problemami zdrowotnymi, może być konieczne dostosowanie techniki badania lub częstotliwości jego wykonywania. Przeciwwskazania obejmują:

– Bardzo zaawansowaną otyłość, która może utrudnić uzyskanie wyraźnego obrazu.

– Ciąże pozamaciczne, które mogą wymagać innych metod diagnostycznych.

a) Przed USG przezbrzusznym

– Picie wody: W przypadku badania przezbrzusznego (USG przez brzuch) zaleca się, aby pacjentka napiła się wody przed wizytą, aby wypełnić pęcherz moczowy. Dzięki temu pęcherz moczowy „wypycha” macicę do przodu, co umożliwia lepsze uzyskanie obrazu płodu.

– Brak jedzenia: Należy unikać jedzenia bezpośrednio przed badaniem, ale nie jest to konieczne, jeśli lekarz nie zaleci inaczej.

b) Przed USG przezpochwowym

– W przypadku USG przezpochwowego nie ma potrzeby picia wody ani pełnienia pęcherza moczowego. Badanie to wykonuje się w bardziej intymnej okolicy ciała, dlatego pacjentka powinna czuć się komfortowo i poinformować lekarza o wszelkich obawach związanych z tego rodzaju badaniem.

c) Ubiór

Warto ubrać się w taki sposób, aby łatwo móc odsłonić brzuch lub okolicę intymną, w zależności od rodzaju badania.

Po wykonaniu USG w 11-13 tygodniu ciąży zazwyczaj nie ma specjalnych zaleceń, ponieważ badanie jest bezpieczne. Jednak w przypadku wykrycia nieprawidłowości, takich jak zwiększona grubość kołnierza nuchalnego, lekarz może zaproponować dalszą diagnostykę, np. testy genetyczne, amniopunkcję lub biopsję kosmówki.

Jeżeli wynik badania USG jest prawidłowy, pacjentka jest zazwyczaj proszona o kontynuowanie regularnych wizyt kontrolnych w ramach opieki prenatalnej.

W tym okresie ciążowym wykonywany jest również test PAPPA