Diagnostyka niepłodności

Diagnostyka niepłodności jest wieloetapowa i obejmuje zarówno badania laboratoryjne, jak i obrazowe. W zależności od wyników, mogą być zalecane dalsze, bardziej zaawansowane badania.

Diagnostyka niepłodności obejmuje:

•  wywiad medyczny – szczegółowe pytania dotyczące cykli menstruacyjnych (u kobiet), historii chorób, stosowanych leków, a także stylu życia, nawyków (np. palenie papierosów, alkohol, stres) oraz przebytych operacji,
• badania laboratoryjne – w tym badania hormonalne, takie jak poziom FSH, LH, progesteronu, prolaktyny czy testosteronu, które pomagają w diagnozie zaburzeń hormonalnych u kobiety i mężczyzny.
• analizę nasienia (u mężczyzn) – badanie jakości nasienia (spermogram), które obejmuje ocenę liczby plemników, ich ruchliwości, morfologii oraz objętości ejakulatu,
• USG narządów rodnych – wykonane u kobiety, pozwala na ocenę jajników, macicy i innych struktur układu rozrodczego,
• USG jąder – wykonywane u mężczyzn, pozwala na ocenę jąder,
• histerosalpingografię (HSG) – to badanie rentgenowskie, które pozwala na ocenę drożności jajowodów, a także wykrycie ewentualnych nieprawidłowości w macicy,
• sonohisterosalpingografię (SonoHSG) – mniej inwazyjna metoda badania drożności jajowodów, wykonywana w gabinecie lekarskim (ambulatoryjnie),
• histeroskopię – to procedura diagnostyczna i terapeutyczna, która umożliwia dokładne oglądanie wnętrza macicy za pomocą cienkiego narzędzia zwanego
• histeroskopem, wprowadzanego przez szyjkę macicy, jest stosowana głównie do diagnozowania i leczenia problemów związanych z macicą, takich jak polipy, mięśniaki, przegrody macicy, a także inne anomalie strukturalne, które mogą utrudniać lub uniemożliwiać poczęcie,
• laparoskopię to z kolei procedura diagnostyczna i chirurgiczna, która pozwala na oglądanie narządów wewnętrznych w obrębie jamy brzusznej, w tym jajników, jajowodów i macicy, za pomocą cienkiego narzędzia (laparoskopu) wprowadzanego przez niewielkie nacięcia w skórze, wykorzystywana jest do diagnostyki i leczenia problemów związanych z niepłodnością, takich jak endometrioza, niedrożność jajowodów, torbiele jajników, zrosty, a także w celu oceny ogólnej kondycji narządów rozrodczych.

Diagnostyka niepłodności jest wskazana w przypadku, gdy para stara się o dziecko przez dłuższy czas (zwykle ponad 12 miesięcy) i nie osiąga oczekiwanego rezultatu. 

W szczególności diagnostyka jest zalecana w przypadkach:

• problemów z regularnością cykli menstruacyjnych – u kobiet nieregularne miesiączki mogą wskazywać na zaburzenia hormonalne lub problemy z owulacją,
• zaburzeń erekcji lub ejakulacji – u mężczyzn, takie objawy mogą sugerować problemy z płodnością,
• bólu podczas stosunku płciowego – ból może sugerować obecność endometriozy, infekcji lub innych problemów zdrowotnych,
• zaburzeń owulacji – objawy braku owulacji, takie jak nieregularne cykle, mogą wymagać przeprowadzenia odpowiednich badań,
• problemów z męską płodnością – niska liczba plemników, ich słaba jakość lub brak plemników w nasieniu,
• nawracających poronień – wielokrotne poronienia mogą wskazywać na problemy zdrowotne, które wymagają diagnostyki,
• zaburzeń erekcji u mężczyzn – brak erekcji, trudność w jej osiągnięciu,
• zaburzeń w jakości nasienia – zauważalne zmniejszenie objętości ejakulatu, zmiana jego zapachu lub konsystencji,
  zaburzeń genetycznych występujących u którejkolwiek z osób w parze starającej się o dziecko.

Przeciwwskazania do diagnostyki i leczenia niepłodności są ściśle związane z ogólnym stanem zdrowia pacjentów oraz specyfiką procedur medycznych.

Zanim podejmie się jakiekolwiek działania diagnostyczne lub terapeutyczne w zakresie niepłodności, lekarz musi dokładnie ocenić ogólny stan zdrowia pacjenta, wykluczyć choroby, które mogą utrudniać lub uniemożliwiać skuteczne leczenie, oraz dostosować metodę leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta. Odpowiednia diagnoza, leczenie towarzyszących schorzeń i eliminowanie przeciwwskazań to klucz do osiągnięcia sukcesu w leczeniu niepłodności.

Para powinna udać się na konsultację do specjalistów – ginekologa (dla kobiety) oraz androloga (dla mężczyzny). Lekarz przeprowadza wywiad zdrowotny, który obejmuje historię chorób, przebytych zabiegów i styl życia. Kobiety powinny wykonać badania hormonalne (FSH, LH, progesteron), USG narządów rodnych oraz ewentualnie HSG lub SonoHSG, by sprawdzić drożność jajowodów.

Mężczyźni powinni wykonać analizę nasienia, aby ocenić liczbę plemników, ich ruchliwość i morfologię. Na podstawie wyników diagnostyki lekarz dobiera odpowiednią metodę leczenia. Może to obejmować leczenie farmakologiczne (np. stymulacja owulacji u kobiet), inseminację lub zapłodnienie in vitro. W przypadku problemów z nasieniem, mężczyzna może zostać skierowany na leczenie farmakologiczne lub zabiegi chirurgiczne (np. w przypadku żylaków powrózka nasiennego).

Diagnostyka i leczenie niepłodności mogą być stresujące, dlatego warto rozważyć wsparcie psychiczne. Wspólna rozmowa z partnerem, psychoterapeuta lub grupa wsparcia mogą pomóc w radzeniu sobie z emocjami. W zależności od metody leczenia, należy stosować się do zaleceń lekarza (np. stosowanie leków hormonalnych, odpoczynek przed zabiegami, przygotowanie do pobrania nasienia w przypadku IVF).

• Oboje partnerów powinni zadbać o zdrowy tryb życia – zdrową dietę, unikanie używek (alkohol, papierosy), regularną aktywność fizyczną i redukcję stresu.
• Lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak USG narządów rodnych, badanie drożności jajowodów (HSG), poziom hormonów (FSH, LH, prolaktyna, estradiol, progesteron), czy ocena rezerwy jajnikowej (AMH).
• Może być zalecona analiza nasienia (ocena liczby plemników, ich ruchliwości i morfologii). W przypadku problemów z nasieniem, lekarz może zaproponować leczenie farmakologiczne lub wykonanie dodatkowych badań (np. ocena poziomu testosteronu).
• Należy zatem stosować się do wszystkich zaleceń lekarzy dotyczących badań, które należy wykonać celem diagnostyki niepłodności oraz stosować się do zaleceń dotyczących zmiany stylu życia.