Przez pewien czas w Polsce tzw. tabletka dzień po była dostępna w aptece dla każdego i to bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Jednak później wprowadzono spore ograniczenia, przez co zakupienie pigułki stało się możliwe jedynie na receptę. Dlaczego Ministerstwo Zdrowia zmieniło ustalenia i kto może wypisać awaryjną antykoncepcję?
Do kogo należy udać się po tabletkę „dzień po”?
Tzw. tabletka dzień po ma na celu opóźnienie owulacji oraz utrudnienie zapłodnienia komórki jajowej. Między rokiem 2015 a 2017 jej zakup nie wymagał okazania recepty. Jednak po nowelizacji ustawy dotyczącej świadczeń opieki zdrowotnej pigułka stała się dostępna wyłącznie po wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
Nie oznacza to jednak, że jedynie specjalista z zakresu ginekologii i położnictwa może pacjentce wystawić receptę. Nie ma przeciwwskazań do tego, aby to zrobił lekarz np. rodzinny lub dyżurujący na izbie przyjęć.
Należy przy tym pamiętać, że w przypadku nocnej i świątecznej opieki medycznej sprawa nie do końca jest tak oczywista, jakby mogło się wydawać. Potrzeba recepty na antykoncepcję awaryjną nie jest sytuacją zagrażającą zdrowiu lub życiu. Lekarz ginekolog w Warszawie co prawda nie powinien odmówić wypisania leku, ale może wówczas zażądać od pacjentki opłaty podobnej do wizyty prywatnej. Nie zawsze podyktowane jest to prywatnymi poglądami medyka. Najczęściej decydują o tym wewnętrzne przepisy i ustalenia placówki.
Kto jeszcze może wypisać tabletkę „dzień po”?
Po zmianach, jakie miały miejsce w 2017 roku, powstały pewne grupy społeczne, których celem jest pomoc w zdobyciu alternatywnej antykoncepcji. Biorąc pod uwagę fakt, że w pozostałych krajach Unii Europejskiej nie ograniczono dostępu do pigułek, kolektyw postanowił ułatwić ich zakup również osobom mieszkającym w Polsce. W związku z tym utworzyła się inicjatywa o nazwie Lekarze Kobietom, umożliwiająca wystawienie recepty za niewielką opłatą. W Polsce znajduje się kilkudziesięciu specjalistów, którzy zupełnie bezpłatnie lub za symboliczną kwotę przepisują potrzebne pigułki.
Wykupienie tabletki umożliwia również spora ilość gabinetów lekarskich tzw. bez klauzuli sumienia. Obecnie znajdują się one m.in. w Warszawie, Łodzi oraz Poznaniu. Coraz popularniejsza jest także telemedycyna. Wielu specjalistów pracujących w przychodniach, po wcześniejszej konsultacji telefonicznej lub internetowej, zgadza się na wystawienie recepty z awaryjną antykoncepcją.
Są też specjalne strony internetowe oferujące wystawienie recepty online. Po wpisaniu wszystkich potrzebnych danych, w tym wieku oraz informacji na temat ciąży, formularz trafia do lekarza, który następnie weryfikuje wszystkie dane i ocenia potrzebę przepisania pigułki. Jest to wygodne rozwiązanie, ale nie zawsze okazuje się ekonomiczne. Często dostęp do recepty online kosztuje dwa razy więcej niż sama tabletka.
Czy lekarz może odmówić przepisania tabletki „dzień po”?
Jeśli nie są znane żadne przeciwwskazania do udzielenia pomocy, jaką jest wystawienie recepty z antykoncepcją awaryjną, lekarz nie może pacjentce odmówić przepisania tzw. tabletki dzień po. Kiedy jednak dojdzie do takiej sytuacji, należy poprosić o wydanie pisemnej odmowy w celu dalszych działań. Zwykle dzieje się tak w przypadku, gdy lekarz powoła się na klauzulę sumienia (o takiej możliwości informuje zapis w Kodeksie Etyki Lekarskiej). Mimo to nawet w takich sytuacjach ma on obowiązek wskazania innego miejsca, gdzie podobne świadczenie może zostać zrealizowane.
Jednocześnie trzeba pamiętać, że antykoncepcja awaryjna działa jedynie w określonym czasie. Im wcześniej zażyje się ją po stosunku, tym lepiej. Jeśli lekarz nie zgodzi się na wypisanie recepty, należy jak najszybciej poszukać innego specjalisty, który umożliwi zakup pigułki.
